W tym roku przypada 790 - rocznica uzyskania przez Dobrzyń nad Wisłą praw miejskich.
Ta okrągła rocznica jest okazją do przybliżenia i przypomnienia burzliwej historii naszego miasta.
Dobrzyń nad Wisłą – jest jednym z najstarszych miast polskich (lokację miejską uzyskało prawdopodobnie przed 1230 roku na prawie lubeckim). Dobrzyń uzyskał prawa miejskie wcześniej niż inne miasta regionu w tym np. Chełmno, Toruń, czy Płock.
Dobrzyń na trwałe znalazł się w granicach Polski dopiero w drugiej połowie X wieku w czasach Mieszka I. Natomiast pierwsza informacja pisana o Dobrzyniu pochodzi z 1065 roku i dotyczy nadań dla Benedyktów w Mogilnie.
Od około 1230 roku w dokumentach wzmiankujących o Dobrzyniu pojawia się określenie „civitas”- czyli miasto Dobrzyń. Z kolei w zapisach z 1239 roku można znaleźć wzmiankę o sołtysie, co świadczy o ustanowieniu pierwszego samorządu w mieście Dobrzyniu, natomiast w 1252 roku wymieniany jest już kasztelan dobrzyński (urzędnik lokalny zajmujący się administracją na szczeblu lokalnym- w tym ściąganiem danin na rzecz panującego, obroną i sądownictwem na terenie kasztelani). Z tego roku pochodzi także informacja o komorze celnej (organie administracji państwowej dokonującym kontroli celnej, miejsce pobierania cła) ulokowanej w mieście. Jej ulokowanie świadczyło o rozwoju grodu dobrzyńskiego i jego dużym znaczeniu dla regionu.
Pomimo początkowej prosperity, późniejsze lata nie wpływają na rozwój miasta. Częste najazdy, sąsiedztwo Krzyżaków i niewłaściwe decyzje kolejno panujących władców chylą miasto ku upadkowi. Kulminacja nieszczęść następuje 14 września 1323 roku kiedy to w wyniku najazdu litewskiego Dobrzyń całkowicie spłonął, a wielu ludzi zginęło, bądź dostało się do niewoli. Wyludnione miasto już się nie podniosło do poziomu sprzed napaści. W roku 1329 w wyniku kolejnego najazdu, tym razem czesko-krzyżackiego, Dobrzyń traci prawa miejskie. Od tej pory źródła milczą o grodzie, aż do 1390 roku, w którym to Dobrzyń ponownie uzyskuje prawa miejskie, tym razem na prawie chełmińskim. Dokument lokacyjny spłonął jednak 18 sierpnia 1409 roku, kiedy to Krzyżacy podpalili i doszczętnie zniszczyli zamek dobrzyński. Postanowienia dokumentu odtworzył, przy pomocy zeznań świadków, Aleksy z Płomian, późniejszy sędzia dobrzyński, który na polecenie króla Władysława Jagiełły wpisał je do ksiąg miejskich, które te jednak również uległy zniszczeniu.
Dobrzyń zaczyna ponownie rozwijać się dopiero po pokoju Toruńskim w 1466 roku, kiedy to ziemia dobrzyńska zostaje ostatecznie włączona do Polski i kończy konflikty polsko - krzyżackie. Na miejscu zwalisk i gruzów, zaczyna ponownie budować się miasto. Rozwija się także rzemiosło, szewstwo i garncarstwo.
Na odradzające się miasto uderza jednak grom wojen szwedzkich. W 1656 roku Dobrzyń ponownie zostaje zniszczony i zgrabiony, a wielu mieszkańców wymordowanych. Od tej pory wojny, epidemie i pożary często nawiedzały miasto. Z ośrodka handlowego miasto przekształca się w rolniczy, zmniejsza się także zasięg jego wpływów. Miasto biednieje, wyludnia się i do lat swojej świetności już nigdy nie dochodzi. Nieco lepiej w Dobrzyniu zaczyna się dziać dopiero w początkach XVII wieku, kiedy to coraz więcej ludzi przybywa na te tereny, osiedlając się na nich, co również wpłynęło na stopniową odbudowę miasta. Po drugim rozbiorze Polski w 1793 roku miasto dostaje się pod zabór pruski. W tym czasie również geolodzy odkrywają miejscowe pokłady węgla brunatnego, którego zasoby z przerwami wydobywano jeszcze w roku 1854, aby m. in. zaspokoić potrzeby okolicznej ludności. W miasteczku wyrabiano wówczas również ocet, znajdował się także browar. W Dobrzyniu działał też zakład produkujący organy kościele.
Po krótkim okresie Księstwa Warszawskiego Dobrzyń wchodził w skład Królestwa Kongresowego, a po powstaniu listopadowym przeżywał czasy carskiego ucisku. Dobrzyń w latach przedwojennych był ośrodkiem wymiany handlowej całej okolicy. Przeważnie handlowano miejscowymi płodami rolnymi i wyrobami domowymi z drewna. W okresie międzywojennym zamieszkiwało obszar miasteczka 2/3 ludności polskiej i 1/3 ludności żydowskiej.
Po klęsce wrześniowej w 1939 roku Dobrzyń nad Wisłą znalazł się w III Rzeszy. Rządy Hitlera rozpoczęły się w miasteczku od wywiezienia około 1000 Żydów i cyklicznego wyburzania parterowych domów żydowskich i przebudowy rynku.
Mimo nieustannych represji i wielu ofiar miasteczko trwało w polskości. Miasto wyzwolił oddział Armii Czerwonej 22 stycznia 1945 roku. Po okresie okupacji Dobrzyń początkowo był w stagnacji. Miejscowa ludność emigrowała na Ziemie Zachodnie i Północne. Dopiero po roku 1956 nastąpiło ożywienie gospodarcze. Powstały nowe bloki mieszkalne a także szereg domów jednorodzinnych.
Autorka korzystał z następujących publikacji:
1. Dzieje Dobrzyńskie. Materiały z historii miasta Dobrzynia nad Wisłą i Ziemi Dobrzyńskiej, Klub Miłośników Ziemi Dobrzyńskiej, Dobrzyń nad Wisłą 2000.
2. Z dziejów Ziemi Dobrzyńskiej. Materiały z sesji popularnonaukowej. Bobrowniki 20 listopada 1996 r., pod redakcją Zenona Goździa, Dobrzyń nad Wisłą 1997.
3. Z dziejów Ziemi Dobrzyńskiej 2. Materiały z sesji popularnonaukowej. Radziki Duże 6 listopada 1997 r., pod redakcją Zenona Goździa, Dobrzyń nad Wisłą 1998.
4.Dzieje Dobrzyńskie. Materiały z historii miasta Dobrzynia nad Wisłą i Ziemi Dobrzyńskiej 9/10, Klub Miłośników Ziemi Dobrzyńskiej PTTK, Dobrzyński Dom Kultury „ŻAK”, Dobrzyń nad Wisłą.
5.Studia Culmensia Historico-Juridica. Księga Pamiątkowa 750 – lecia Prawa Chełmińskiego, pod redakcją Zbigniewa Zdrójkowskiego, Toruń 1990.
Upamiętnieniem 790 - rocznicy uzyskania przez Dobrzyń nad Wisłą praw miejskich jest planowana uroczysta Sesja Rady Miejskiej (jej termin nie jest jeszcze wyznaczony ze względu na obostrzenia związane z trwającą epidemią koronawirusa).
Poniżej program uroczystej Sesji Rady Miejskiej Dobrzyń nad Wisłą.
- Otwarcie uroczystej sesji Rady Miejskiej Dobrzyń nad Wisłą.
- Wprowadzenie pocztów sztandarowych.
- Odśpiewanie hymnu.
- Stwierdzenie quorum.
- Przyjęcie porządku obrad sesji Rady Miejskiej Dobrzyń nad Wisłą.
- Powitanie gości.
- Przedstawienie historii Dobrzynia nad Wisłą.
- Wręczenie okolicznościowych medali z okazji 790- lecia nadania praw miejskich dla miasta Dobrzyń nad Wisłą najstarszym mieszkańcom Miasta i Gminy Dobrzyń nad Wisłą.
- Referat „Dobrzyń nad Wisłą dziś”.
- Podjęcie uchwały w sprawie ustanowienia roku 2020 rokiem obchodów uzyskania praw miejskich przez Dobrzyń nad Wisłą.
- Odczytanie przesłania dla przyszłych pokoleń.
- Wystąpienia zaproszonych gości.
- Część artystyczna.
- Zakończenie obrad uroczystej sesji Rady Miejskiej Dobrzyń nad Wisłą.
